İşletmelerin temel amaçları verimlilik düzeyini yükseltmek kapasite ve kaliteyi artırmak, maliyetleri düşürmek ve çalışma ortamının koşullarını uygun hale getirmektir. Günümüzde teknolojinin sürekli gelişip değişmesi, sermayenin küreselleşmesinin de etkisiyle rekabet koşullarının sertleşmesi, işletmeleri, üretim sistemlerini daha etkin, daha verimli, dolayısıyla daha düşük maliyetle yapılanmaya zorlamaktadır.
Son yıllarda yaşanan küresel mali krizin aşılmasında alınacak önlemlerin başında, bilişimsizlik maliyetini ortadan kaldırmak, bilişim ve uygulama yazılımı teknolojilerine yatırım yapmak gelmektedir. Özellikle üretim sektöründeki kuruluşlar için bir kurumsal kaynak planlama (İng. Enterprise Resource Planning System, ERP) yazılımına sahip olmak ve başarıyla kullanabilmek yaşamcıl düzeyde önemlidir.
Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımı
Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri, kurumların, tedarikten başlayıp dağıtıma kadar olan tüm iş süreçlerinin doğru, verimli, güvenilir ve kolay biçimde denetim altına alınmasını amaçlayan sistemlerdir. ERP yazılımı, kendi içinde bütünlüğü olan, kurumun bütün iş süreçlerini kapsayan gelişkin ve kapsamlı bir sistemdir. ERP Sistemlerinde amaç, bir işletmede üretimden satışa, satın almadan muhasebeye tüm faaliyetleri birbiri ile bütünleşik biçimde yönetmektir. Kendi başına, bağımsız da çalışabilecek birçok alt sistemden oluşan bu yazılım sistemi, kurumda farklı işlevlerini kullanan çok sayıda kullanıcıya hizmet sunar.
Üretim kesiminde etkin olan firmaların gereksinimlerine yanıt verecek türde ve kapasitede, profesyonel biçimde oluşturulmuş bir Kurumsal Kaynak Planlama yazılımı, aşağıdaki alt sistemleri bütünleşik çalışacak biçimde içinde barındırır:
– Üretim Yönetimi (üretim planı (MPS), malzeme ihtiyaç planlama(MRP), kaba kapasite planlama (RCCP) işlevlerinden oluşan Üretim Kaynakları Planlaması (MRP II) gibi gelişkin planlama işlemlerini içerir)
– Stok Yönetimi
– Satış Yönetimi
– Satın alma Yönetimi
– Kalite Yönetimi
– İnsan Kaynakları Yönetimi
– Finans Yönetimi
– Maliyet Yönetimi
– Bakım-Onarım Yönetimi
Sistemler arası veri akışı, iş süreçlerini kısaltacak ve günlük işlemlerde kullanıcının işini kolaylaştıracak biçimde yapılır. Örneğin Üretim Yönetimi, üretim için gereken malzeme miktarlarını Stok Yönetimi’ne verir, bu sistemden malzeme stok düzeylerini alır. Ana üretim planını oluşturan sipariş bilgilerini, Satış Yönetimi’nden sağlar. Bakım Onarım Yönetimi’nden, operasyonlarda kullanılan makinelere ilişkin arıza ve bakım bilgilerini alır. Satın alma Yönetimiyle satın alma siparişleri ile ilgili veri alışverişinde bulunur.
Kurumsal Kaynak Planlama yazılımlarının üretim kesiminde yer alan kurumlara 5 boyutta önemli yararlar (Adam & Sammon 2004) sağladığı bilinmektedir.
1- Operasyonel Boyutta Sağladığı Yararlar: ERP sistemleri, iş süreçlerini otomatikleştirdiği ve süreç değişikliklerini olanaklı kıldığı için kurumlara aşağıdaki operasyonel yararları sağlarlar:
– Maliyetlerin azaltılması
– Çevrim zamanlarının azaltılması
– Verimin artması
– Kalitenin yükseltilmesi
– Müşteri hizmetlerinin iyileştirilmesi
2- Yönetimsel Yararlar: ERP sistemlerinde bütünleşik verinin merkezi bir veri tabanında bulunması, gelişkin ERP sistemleri içinde veri çözümleme işlevlerinin yer alması ise, kaynakların daha iyi yönetilmesi, karar alma ve planlama süreçlerinin geliştirilmesi, performansın iyileştirilmesi gibi önemli yönetimsel yararlardır. Bir malın kuruma hammadde olarak girişinden, son ürüne dönüşene dek yapılan bütün işlemler, harcanan malzeme, işgücü, kullanılan üretim tezgahları gibi bilgiler sistem içinde yer alır ve izlenir. Doğru kullanım sonucunda, sistem Yöneticiye yapılan işlerle ilgili akıllı çözümleme raporları üretir. Yönetici, üretim sürecinin hangi aşamasında verimsiz çalıştıklarını, gereksiz yere stok maliyetlerini arttırıp arttırmadıklarını, yaptıkları işten ne kadar kar, ne kadar zarar ettiklerini bu raporlarda görür. ERP sistemi olmaksızın, sezgiye ve gözleme dayalı öznel kararlar alırken, ERP sistemiyle birlikte, bilgiye dayalı sağlıklı nesnel kararlar alma şansına kavuşur.
3- Stratejik Yararlar: ERP yazılımları geniş ölçekli iş süreçleri kapsamı, iç ve dış sistemlerle sağladığı bütünleşme yetenekleriyle de kurumların aşağıdaki türde stratejik amaçlarına ulaşmalarına yardımcı olurlar:
– Büyümenin desteklenmesi
– İş birleşmelerinin desteklenmesi
– Yeniliklerin desteklenmesi
– Ürün farklılaştırma
– Müşterilerle ve tedarikçilerle ilişkilerin düzenlenmesi
– Dünya çapında genişleme
– E-iş olanaklarından yararlanılması
4- Bilgi Teknolojileri Altyapısı: ERP yazılımları bütünleşik uygulama yazılımı mimarilerine sahip sistemler olarak kurumların bilgi teknolojileri altyapılarını bir üst düzeye yükseltirler. ERP yazılımları ile BT altyapısı, var olan ve gelecekteki değişimler için esneklik kazanır, BT maliyetleri uzun dönemde düşer, kapasite artar.
5- Örgütsel Yararlar: ERP yazılımlarının bütünleşik bilgi işleme yetenekleri, kurumların örgütsel gelişimine de katkı sağlar. Kurumsal yapı değişikliklerini, kurumsal öğrenme süreçlerini destekler, kurumsal yapıyı güçlendirir, ortak vizyonun oluşturulmasına, çalışanların memnuniyetlerinin ve motivasyonlarının artmasına yardımcı olur.
Döküm Endüstrisinde ERP Kullanımı
Türk Döküm sanayinin son yıllarda yakaladığı başarılı büyümeyi ve gelişmeyi sürdürebilmesi, Avrupa ülkeleriyle yüksek teknoloji ve kalite alanında, Hindistan ve Çin gibi düşük maliyetli işgücü ile pazarı zorlayan ülkelerle de kaynakların verimli kullanımı konusunda yarışabilmesi için bilgi teknolojileri altyapısının ve internetin sunduğu olanaklarla birlikte Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) yazılımlarından yararlanması kaçınılmaz olarak görülmektedir.
Bir önceki bölümde açıklanan çok boyutlu yararlarının yanı sıra, endüstriyel alanda özellikle döküm endüstrisi alanında ERP yazılımının başarıyla kullanılması sonucunda, kullanıcılara ve yöneticilere hammadde tüketimini izleme ve stokları %30 ile %50 arasında azaltma olanağı verdiği görülmüştür. Buna ek olarak, kurumların, ERP ile bütünleşik olarak yapılandırılacak barkod ya da gelişkin otomasyon süreçleriyle de elle yapılan işlemlerde iş yükünü yarıya indirebildikleri gözlenmiştir.
Döküm sektöründe ERP uygulamalarının başarılı olması için, kullanılacak yazılım sisteminin üretim planlama, üretim verisini kaydetme gibi yalnızca üretim süreçlerini değil satış, satın alma, kalite ve kalite belgelerinin yönetimi gibi özellikle ürün izlenirliğini sağlayan işlevleri de içeren bütünleşik bir sistem olmasına dikkat edilmelidir. Bir ERP yazılımının kalite odaklı olması ve kalite belgelerinin yönetimini aynı sistem çatısı altında kullanıcıya kolaylıkla bütünleşik biçimde sunması çetin rekabet koşulları içinde ihracat yapan kuruluşlar için büyük önem taşımaktadır. Kalite Yönetimi süreçlerinin ERP uygulaması içinde bütünleşik biçimde yer alması aşağıdaki yararları sağlar:
– Kalite sistemi ve ürüne yönelik her türlü belge yönetiminin başka bir sisteme gerek duymadan aynı sistem içinde yapılması,
– Belgelerin sistemin tümünde verilerle ilişkilendirilmesi, yetkilere göre anında belgelere ulaşılması,
– Kalite hedeflerinin izlenmesi, ürüne ve sisteme yönelik veri analizlerine hızlı ve kolay erişim,
– Üretim hedeflerine göre gerçekleşmelerin anında sorgulanması, üretim performansı ve satış analizleri,
– Operasyon bazında ürüne özgü gerekli doğrulama, geçerleme, izleme, tetkik ve test aktivitelerinin operatör ve kontrol planları aracılığıyla, üretimin her aşaması için tanımlanabilmesi,
– Mühendislik değişikliklerinin izlenmesi,
– Ürün-Model ilişkileri kurularak model geçmişi, ömrünün izlenmesi,
– Düzeltici önleyici faaliyetlerin izlenmesi,
– Uygun olmayan ürünün izlenmesi, uygunsuzluk kayıtlarının karakteristik, hata, hata nedeni, sorumlu bölüm gibi seçeneklere göre analizi,
– Tedarikçi performansının izlenmesi,
– Üretim takımlarının yönetimi, izlenmesi,
– İş emri sistemine bağlı ürün izlenebilirliğinin sağlanması,
– Ürün sertifikalarının sistemden otomatik alınabilmesi,
– İzleme ve ölçme cihazlarının kalibrasyon takip sistemi,
– İnsan kaynakları sistemi ile bütünleşik biçimde, çalışanların yetkinliklerinin izlenmesi ve eğitim gereksinimlerinin belirlenebilmesi.
Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) yazılımları, web tabanlı, çok katmanlı yazılım mimarilerinin kullanıldığı, bilgi teknolojisindeki ve yazılım mühendisliği alanındaki son gelişmeleri, kapsamlı bir işlevsellikle bir arada içeren gelişkin sistemlerdir. Başka bir deyişle kişisel bir bilgisayarda çalışacak, bir kaç kişinin kullanacağı sınırlı işlevsellikte, küçük boyutlu paket programlardan çok farklıdır. Döküm sektöründe bu sistemlere yatırım yapan yöneticilerin yaptıkları yatırımın geri dönüşünü görebilmeleri için başarıyla uygulanan bir işletime geçiş projesine, doğru ve ilkeli proje yönetimi yaklaşımlarına, nitelikli danışmanlık hizmetlerine, en önemlisi de, kurumlarında, değişime ve yeniliğe inanmış, sistemi sahiplenecek nitelikli bir işgücüne gerek vardır.
Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği’nin Mart 2011 tarihinde hazırladığı “Türkiye Döküm Sanayi, 2011 Yılına Girerken Mevcut Durum” başlıklı raporunda sektörün bir SWOT analizi yapılmış ve döküm sektörü için güçlü yanlar, zayıf yanlar, tehditler ve fırsatlar belirlenmiştir. Sektörün karşı karşıya olduğu fırsatların başında “Gelişmiş bilgi teknolojileri altyapısı ve bilgi teknolojilerinin uygulanması” gelmektedir. Bir diğer fırsat ise “Genç ve Yetişmiş İnsangücü” olarak değerlendirilmiştir. Aynı raporda, Türk Döküm sektörünün güçlü yanları arasında da, genç ve yetişmiş, bilgisayarı yoğun olarak kullanan bir işgücünün varlığı yer almaktadır. Türk döküm endüstrisinin yalnızca bu özellikleri bile sektörün, yeni ekonominin bilgi ve teknolojiye dayalı yeni koşullarına hazır olduğunu, sürdürülebilir başarı için Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri gibi gelişkin sistemleri başarıyla uygulayabileceğini göstermektedir.
